Spis treści:
- Czym są ślinianki?
- Powiększone ślinianki - przyczyny
- Powiększone ślinianki - badania
- Domowe sposoby na powiększone ślinianki
Czym są ślinianki?
Ślinianki, inaczej gruczoły ślinowe, to gruczoły wytwarzające ślinę, w której znajdują się enzymy trawienne. Każdy posiada dwie ślinianki przyuszne zlokalizowane symetrycznie po bokach twarzy do przodu od uszu. Oprócz nich na dnie jamy ustnej tuż pod błoną śluzową mieszczą się ślinianki podjęzykowe, zaś poniżej gałęzi żuchwy znajdują się ślinianki podżuchwowe. Każdy z gruczołów posiada przewód wyprowadzający, którego ujście znajduje się w jamie ustnej. Człowiek ma również liczne rozsiane w błonie śluzowej ślinianki małe. Ślinianki mogą być objęte różnymi schorzeniami lub mogą reagować na inne choroby całego organizmu.
Przyczyny powiększonych ślinianek
Najczęstszą przyczyną powiększonych ślinianek jest stan zapalny, np. z powodu infekcji wirusowych, ale też bakteryjnych. Rzadziej do obrzęku gruczołów ślinowych dochodzi z powodu czynników niezapalnych oraz nowotworowych.
Zapalenie ślinianek
Zapalenie ślinianek może mieć etiologię wirusową jak np. w nagminnym zapaleniu przyusznic, czyli śwince. Choroba powoduje bolesne powiększenie ślinianek przyusznych, czasem też pozostałych gruczołów ślinowych. Towarzyszy temu gorączka, ból głowy, ból gardła i ogólnie złe samopoczucie. Występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Zwykle ma łagodny przebieg, ale może też doprowadzić do poważnych powikłań. Dlatego też obowiązuje szczepienie dzieci przeciwko śwince.
Powiększone ślinianki mogą wystąpić przy innych infekcjach wirusowych, m.in. wywołanych przez wirusy Coxsackie, grypy, EBV (mononukleoza zakaźna).
Zakażenie bakteryjne ślinianek występuje rzadko i zwykle dotyczy osób w podeszłym wieku, w złym stanie ogólnym, z obniżoną odpornością. Powodują je na ogół bakterie z gatunku Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty). Czynnikiem ryzyka jest też nieodpowiednia higiena jamy ustnej. Dominującym objawem ostrego bakteryjnego zapalenia ślinianki jest bolesny obrzęk z zaczerwienienie skóry powyżej niej. Z przewodu wyprowadzającego ślinę wydobywa się treść ropna.
Przyczyną powiększonych ślinianek mogą być również zapalne choroby autoimmunologiczne, jak zespół Sjögrena. W chorobie tej typowo występuje uczucie suchości w jamie ustnej i oczu. Oprócz tego zajęte są często pozostałe narządy, między innymi stawy, płuca czy nerki.
Powiększone ślinianki związane ze stanem zapalnym mogą też dokuczać z powodu zmian nowotworowych, kamieni w śliniankach, a także odwodnienia czy palenia papierosów.
Sjaloza, czyli niezapalny obrzęk ślinianek
Sjaloza to choroba ślinianek niezapalna i nienowotworowa. Powiększone ślinianki w tym przypadku są bezbolesne i obrzęk jest obustronny. Choroba może rozwinąć się na skutek:
- chronicznego niedożywienia,
- niedoborów witamin,
- cukrzycy,
- alkoholizmu,
- zaburzeń hormonalnych spowodowanych menopauzą lub andropauzą,
- chorób endokrynologicznych, np. nadczynność tarczycy,
- mocznicy,
- chorób wątroby,
- mukowiscydozy,
- przyjmowania niektórych leków (np. leków na nadciśnienie).
Na ogół dotyczy ślinianek przyusznych. Leczenie polega na usunięciu przyczyny, czyli choroby podstawowej, o ile jest to możliwe.
Kamica ślinianek
Powiększone ślinianki mogą pojawić się w związku z zatkaniem przewodu wyprowadzającego przez złóg. Kamica ślinianek zwykle dotyczy ślinianki podżuchwowej i objawia się bólem, szczególnie podczas jedzenia. Obrzęk ślinianek może się nasilać w trakcie jedzenia i zaraz po nim. Niekiedy można wyczuć obecność dużych kamieni. W związku z kamicą może dochodzić do objawów zapalenia gruczołów ślinowych. Leczenie polega na usunięciu złogu poprzez zabieg endoskopowy lub laserowe rozbijanie kamieni.
Nowotwory ślinianek
Nowotwory gruczołów ślinowych nie występują często. Jednym z ich objawów są powiększone ślinianki, na ogół są niebolesne. Zwykle są to nowotwory łagodne i dotyczą przyusznicy. Charakteryzują się tym, że rosną wolno nie powodując bólu. Guzy łagodne są kuliste, dobrze odgraniczone i przesuwalne względem otoczenia. Szybki wzrost guza, pojawienie się bólu i niedowład mięśni twarzy po stronie guza świadczy o jego zezłośliwieniu. Stosunkowo często złośliwy charakter mają nowotwory ślinianki podżuchwowej.
Powiększone ślinianki - badania
Powiększone ślinianki zawsze wymagają skonsultowania się z lekarzem. W zależności od objawów konieczne może być wykonanie różnych badań, np. badań krwi, USG, rezonansu magnetycznego albo tomografii.
Domowe sposoby na powiększone ślinianki
Niektóre stany powodujące powiększone ślinianki wymagają przyjmowania leków (np. antybiotyków). Czasami możemy pomóc sobie domowymi sposobami, które łagodzą obrzęk i ból, a także mogą działać przeciwzapalnie czy przeciwdrobnoustrojowo.
- Płucz usta ciepłą wodą z solą (rozpuść 1 łyżeczkę soli w szklance wody). Pozwoli to zachować nawilżenie w jamie ustnej, usuwa też drobnoustroje.
- Nawadniaj organizm, przyjmuj co najmniej 2 l płynów dziennie.
- Przyłóż do powiększonych węzłów ciepłe okłady. Możesz np. podgrzać gruboziarnistą sól na patelni i owinąć ją ścierką.
- Unikaj palenia papierosów.
- Nawilżaj powietrze w pomieszczeniu.
- Dbaj o higienę jamy ustnej, to pozwoli zapobiec rozprzestrzenianiu się lub pogorszeniu infekcji.
Wykorzystano fragmenty artykułu Katarzyny Owczarek, którego treść pierwotnie została opublikowana 24.07.2011.
Czytaj także:
Zapalenie węzłów chłonnych – objawy, przyczyny, co robić
Jak zmniejszyć węzły chłonne i rozpoznać, że są powiększone?
O jakich chorobach świadczą powiększone węzły chłonne?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
